Pogrzeb Jana Rękasa

Na zdjęciu ostatnie pożegnanie Jana Rękasa w kościele parafialnym w Sędziejowicach, 4 kwietnia 2024 r.

Fotorelacja z pogrzebu Jana Rękasa społecznika, pisarza, druha OSP, nauczyciela i pasjonata historii.

Jan Rękas był prawdziwym pasjonatem historii i odkrywania dziedzictwa przodków. Dzięki swej pasji ocalił od zapomnienia wiele faktów z życia gminy Chmielnik i okolic. Obdarzony talentem humanistycznym i wyobraźnią pozostał twórcą niezwykle skromnym a zarazem dociekliwym w swych poszukiwaniach. Był bacznym obserwatorem życia społecznego, które opisywał w charakterystycznym dla siebie stylu, często niepozbawionym poczucia humoru. Lekkim piórem przedstawiał historyczne fakty, postaci i wydarzenia sprzed lat.

Jan Rękas urodził się 9 września 1948 roku w Chmielniku. Jego rodzinną miejscowością był Strojnów w gminie Pierzchnica, w którym rodzice prowadzili 11 hektarowe gospodarstwo rolne. Ukończył Liceum Pedagogiczne w Końskich a następnie Studium Kulturalno-Oświatowe w Rożnicy, które prowadził znany pisarz i działacz kultury - Waldemar Babinicz. Pracował jako nauczyciel historii i muzyki w szkołach podstawowych w Strojnowie, Drugni, Śladkowie Dużym i przez 20 lat w Sędziejowicach. Był tam organizatorem wielu przedsięwzięć patriotycznych, koła historycznego, a w uczniach zaszczepiał miłość do kraju i małej ojczyzny.

Spod jego ręki wyszły trzy publikacje: „Sędziejowickie opowieści” (2005), „W ogniowej potrzebie. Z dziejów ochotniczego pożarnictwa w Chmielniku” (2010), „Śladków Duży w hołdzie niepodległej’ (2018). Był również współautorem książki „Honorowi Obywatele Chmielnika” pod red. Jerzego Daniela (2009) oraz autorem kilkuset artykułów drukowanych m.in. w „Tygodniku Ponidzia”, „Gazecie Buskiej”, „Kurierze Chmielnickim” i czasopiśmie „Radostowa”. Korzystając z dokumentów parafialnych, archiwów państwowych i diecezjalnych, m.in. w Kielcach, Pińczowie i Krakowie oraz wspomnień najstarszych mieszkańców, szczegółowo zbadał dzieje parafii pw. Św. Jakuba w Sędziejowicach, której początki sięgają XIV stulecia oraz historie właścicieli wsi Sędziejowice, m.in. gen. Henryka Dembińskiego, wodza powstania listopadowego. Ogrom pracy włożył w inwentaryzację starych nagrobków na miejscowym cmentarzu, kapliczek i figur, które posłużyły mu jako kolejne źródło danych historycznych.

Gmina Chmielnik zawdzięcza mu barwne opisy życia codziennego, zwyczajów dawnej wsi, rozmaitych wydarzeń m.in. z czasów feudalnych (serwituty), okresu zaborów, czy obu wojen światowych. W jego tekstach znajdujemy zapomniane lokalne legendy i opowieści, np. o Diablim Kamieniu, czy duchu Walterii, opisy funkcjonowania majątków dworskich, kopalni gipsów, browaru, kolei wąskotorowej relacji Jędrzejów – Bogoria, wspomnienia z przebiegu okupacji austriackiej (1915 r.), a także kwaterunku i przemarszu legionów Piłsudskiego przez wioski znajdujące się obecnie w granicach gminy Chmielnik (Chomentówek, Sędziejowice, Śladków Duży, Śladków Mały, Suskrajowice i in.). Jan Rękas podjął się również zbadania przeszłości zespołu pałacowego w Śladkowie Dużym, jego dziedziców i kolejnych właścicieli. Zadbał o utrwalenie w pamięci potomnych doniosłego wydarzenia, jakim był pobyt Józefa Piłsudskiego w śladkowskim pałacu, w nocy z 12 na 13 maja 1915 r., a następnie uroczystości odsłonięcia w 1936 roku tablicy upamiętniającej to wydarzenie (tablica została zniszczona  prawdopodobnie w 1945 roku przez żołnierzy sowieckich, a następnie staraniem wielu osób, w tym Jana Rękasa odtworzona w 2018 roku z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości). Pokusił się o opisanie dziejów szkolnictwa w Sędziejowicach, której początki datuje się na 1912 rok (!). Przez dekadę zbierał informacje i wspomnienia nt. licznego udziału mieszkańców wsi Sędziejowice w I i II wojnie światowej i organizacji miejscowego ruchu oporu. Pozyskane materiały, w tym nagrania, dokumenty, zdjęcia i inne posłużyły m.in. do utworzenia w 1996 roku Izby Pamięci Narodowej w Sędziejowicach – bezcennego archiwum dziejów małej wsi o wielkiej historii. Jan Rękas był jednym z inicjatorów i członkiem Społecznego Komitetu Organizacji wymienionej Izby. Utrwalił pamięć o Sędziejowiczaninie - pułkowniku Romanie Arendarskim, pierwszym w dziejach Chmielnika honorowym obywatelu miasta, wykładowcy Wyższej Szkoły Oficerskiej w Rembertowie („Honorowi Obywatele Chmielnika”, str.7-30) oraz Waldemarze Babiniczu – pisarzu, publicyście, red. nacz. miesięcznika „Ziemia Kielecka”, założycielu Liceum Kulturalno-Oświatowego i Uniwersytetu Ludowego Ziemi Kieleckiej im. Stefana Żeromskiego w Rożnicy (9. odcinkowy cykl „Służył idei”, Kurier Chmielnicki 2018-2019).

W kręgu zainteresowań Jana Rękasa znalazły się także dzieje ochrony przeciwpożarowej na terenie gminy Chmielnik, czemu dał wyraz w kronice „Z dziejów OSP Sędziejowice” i książce „W ogniowej potrzebie”. Przez 20 lat pełnił funkcje sekretarza i kronikarza jednostki OSP w Sędziejowicach, a przez dwie kadencje gminnego sekretarza Zarządu Ochotniczych Straży Pożarnych w Chmielniku. Odznaczony brązowym, srebrnym i złotym Medalem za Zasługi dla Pożarnictwa, w 2016 roku – Złotym Znakiem Związku OSP RP.

Przez ponad 30 lat był członkiem zespołu redakcyjnego „Kuriera Chmielnickiego”. Publikował pod swoim nazwiskiem i pseudonimami m.in. JAR, Olgierd Janicki, Elżbieta W. Udzielał się również będąc już na emeryturze. Za pracę społeczną został uhonorowany podczas gali „Chmielniczanin Roku 1994” wyróżnieniem, a później tytułem „Chmielniczanina Roku 1996”. W 2008 r. otrzymał nagrodę w konkursie poetyckim „Moje miasto, moja ziemia” organizowanym przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Chmielnickiej.

Jan Rękas był człowiekiem wyjątkowej skromności, prostolinijnym, o wielkim, niedocenionym potencjale twórczym. Miał niesamowitą zdolność łączenia ogromnej wiedzy historycznej z przystępną dla każdego odbiorcy narracją, co sprawiało, że czytanie jego opowiadań było prawdziwą przyjemnością. Poproszony niegdyś o podsumowanie swoich dokonań, napisał: „Patrzę dziś z perspektywy pewnego czasu na swoje życie. Nie mam czym się pochwalić. Ot, takie sobie, szare życie, z wyrzutami sumienia, niepewnością jutra…”.