Artykuł
Odnawialne źródła energii
Odnawialne źródła energii w skrócie OZE to takie źródła energii, które są w stanie odnowić się w krótkim okresie czasu i zaliczyć do nich możemy: wiatr, promieniowanie słoneczne, biomasę, prądy i fale morskie, energię zgromadzoną we wnętrzu Ziemi tzw. geotermię. Przeciwieństwem OZE są nieodnawialne źródła energii tzw. konwencjonalne źródła energii stanowiące zasoby naturalne Ziemi, które zużywają się szybko, a odtwarzają bardzo powoli lub wcale. Przykładami nieodnawialnymi źródeł energii są: ropa naftowa, węgiel, gaz ziemny, uran.
Korzyści z wykorzystywania OZE
Wszystkie instalacje pozyskujące energię z odnawialnych źródeł energii charakteryzują się zmniejszeniem zapotrzebowania na konwencjonalne źródła energii. W zależności od rodzaju instalacji mogą zmniejszyć zapotrzebowanie na energię elektryczną pochodzącą z sieci, zapotrzebowanie na paliwa stałe (gaz, węgiel, drewno, ropę) przez co można znacząco obniżyć koszty funkcjonowania gospodarstwa domowego lub przedsiębiorstwa. Bardzo ważnym i pożądanym efektem instalacji OZE jest poprawa stanu środowiska. Spadek emisji zanieczyszczeń do atmosfery pochodzących ze spalania konwencjonalnych nośników energii wpływa znacząco na komfort życia oraz ogranicza zachorowalność na schorzenia wywoływane zanieczyszczeniami powietrza. Zastosowana automatyka w instalacjach OZE pozwala jednocześnie zaoszczędzić czas np. przeznaczany na codzienną obsługę węglowego kotła grzewczego wykorzystywanego do podgrzewania wody użytkowej i ogrzewania budynku. Instalacje OZE pozwalają zachować wysoką sprawność w długim okresie czasu (minimum 20 lat) przez co inwestycje w OZE mają również uzasadnienie ekonomiczne. Optymalnie dobrana wielkość kolektorów słonecznych pozwala w 100% zaspokoić potrzeby gospodarstwa domowego na ciepłą wodę użytkową poza sezonem grzewczym (przez ok. 6 miesięcy w ciągu roku). Prawidłowo dobrana wielkość i optymalne usytuowanie instalacji fotowoltaicznej pozwala zredukować koszty opłat za energię elektryczną nawet do 20%.
Opracowanie wniosku o dofinansowanie
Urząd Miasta i Gminy w Chmielniku jako jednostka organizacyjna Gminy Chmielnik jest odpowiedzialny za opracowanie i złożenie wniosku na realizację projektu pn. „Montaż instalacji OZE wykorzystywanych przez mieszkańców gminy Chmielnik”. Na zlecenie Gminy Chmielnik niezbędną dokumentację, w tym dokumentację techniczną opracowuje firma LONDON Sp. z o.o. Sp. k. ul. Mazowiecka 25, 30‑019 Kraków. Na etapie opracowywania wniosku Gmina Chmielnik jak również firma LONDON nie pobierają od mieszkańców z tego tytułu żadnych opłat. Kwestie zobowiązań mieszkańców – uczestników projektu będą uregulowane w umowie spisanej wyłącznie po uzyskaniu przez Gminę Chmielnik dofinansowania – po rozstrzygnięciu konkursu, które planowane jest na kwiecień 2018 roku. Przedstawiciele firmy LONDON lub Urzędu Miasta i Gminy w Chmielniku mogą kontaktować się bezpośrednio z mieszkańcami telefoniczne lub poprzez pocztę elektroniczną wskazaną w deklaracji w celu wyjaśnienia lub uzupełnienia danych wpisanych w deklaracji lub ankiecie.
Deklaracja i ankieta
Przystapienie do projektu przez mieszkańca będzie możliwe wyłącznie w przypadku złożenia wypełnionej deklaracji połączonej z ankietą w terminie do 1 września 2017 r. Informacje uzyskane na podstawie ankiet pozwolą opracować wniosek, w tym pozwolą określić wskaźniki oceniane w konkursie m.in. ilość uczestników projektu, wielkości i moce instalacji, stopień redukacji CO2, efekt ekologiczny, wpływ na redukcję ubóstwa energetycznego. Informacje zawarte w deklaracjach/ankietach muszą być aktualne na moment złożenia i zgodne ze stanem faktycznym. Rzetelność danych zawartych w ankietach będzie miała bezpośredni wpływ na jakość składanego wniosku.
Warunek otrzymania dofinansowania
Warunkiem otrzymania dofinansowania do projektu jest złożenie wniosku do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego oraz uzyskanie w określonych kryteriach oceny odpowiedniej sumy punktów, które pozwolą zakwalifikować wniosek do dofinansowania. Maksymalna kwota dofinansowania o jaką może wnioskować gmina lub partnerstwo gmin wynosi 3 mln złotych. Łączna pula środków przeznaczonych na dofinansowanie w konkursie na całe województwo świętokrzyskie wynosi niespełna 38 mln złotych.
Regulamin i kryteria wyboru uczestników projektu
Ze względu na wymagania konkursu oraz oszacowaną ilość chętnych uczestników projektu, Gmina Chmielnik jako organizator projektu jest zobowiązana do opracowania regulaminu oraz kryteriów naboru uczestników projektu. Kryteria oraz regulamin będą nawiązywały do kryteriów konkursowych ogłoszonych przez Urząd Marszałkowski, co ma za zadanie zmaksymalizować szanse Gminy Chmielnik na pozyskanie środków na realizację projektu. Kryteria naboru pozwolą w sposób obiektywy utworzyć listę rankingową uczestników projektu, którzy zostaną objęci projektem.
Wymogi formalne dla uczestników projektu
Właściciel chcący uczestniczyć w projekcie musi spełnić następujące kryteria:
- nieruchomość musi znajdować się na terenie gminy Chmielnik,
- właściciel nieruchomości musi mieć uregulowane zobowiązania wobec Gminy Chmielnik (m.in. podatek od nieruchomości, opłaty za odbiór odpadów i inne zobowiązania finansowo-rzeczowe),
- nieruchomość musi mieć uregulowany stan prawny (wymagane jest posiadanie prawa do dysponowania nieruchomością jako właściciel, współwłaściciel lub użytkownik wieczysty co najmniej do dnia 31 grudnia 2024 roku),
- energii cieplna lub elektryczna, która będzie wytwarzana przez OZE musi być zużywana wyłącznie na potrzeby gospodarstwa domowego (energia pochodząca z instalacji OZE nie może być wykorzystywana na potrzeby działalności gospodarczej lub rolniczej),
- budynek, na którym będzie montowana instalacja musi formalnie posiadać tzw. odbiór (wymaganie na dzień podpisywania umowy pomiędzy Gminą Chmielnik, a uczestnikiem projektu).
Wymogi techniczne dla montażu instalacji OZE
Aby instalacja OZE mogła być zamontowana na nieruchomości muszą istnieć techniczne możliwości montażu takiej instalacji, m.in. pokrycie dachu nie może być wykonane z materiałów zawierających azbest (w przypadku montażu instalacji na dachu), dach lub fasada musi mieć dogodny układ względem położenia słońca, budynek musi posiadać odpowiednio duże pomieszczenie techniczne do umieszczenia niezbędnej części instalacji OZE (w przypadku kolektorów słonecznych pomieszczenie na zbiornik wodny gromadzący energię cieplną), musi istnieć możliwość zintegrowania urządzeń z funkcjonującą instalacją wodno-kanalizacyjną oraz elektryczną itp.
Wstępna weryfikacja warunków technicznych będzie dokonana przez firmę LONDON. Ostateczna weryfikacja technicznych możliwości montażu instalacji zostanie wykonana podczas rzeczowej realizacji projektu przez wykonawcę dostarczającego i montującego instalacje OZE.
Dobór wielkości instalacji
W przypadku kolektorów słonecznych, wielkość instalacji dobierana jest do zapotrzebowania na ciepłą wodę użytkową. Do jej określenia potrzebna jest informacja o ilości osób zamieszkujących nieruchomość oraz o zużyciu wody użytkowej.
W przypadku instalacji fotowoltaicznej dobór wielkości – mocy instalacji jest ściśle powiązany z zużyciem energii elektrycznej. W doborze wielkości instalacji ma duże znaczenie możliwość techniczna optymalnego skierowania paneli fotowoltaicznych w stronę południową pod odpowiednim kątem. Panele fotowoltaiczne, nawet w niewielkiej części nie mogą być zacienione np. przez komin lub inny element dachu, drzewo itp. W przypadku optymalnie skierowanych paneli fotowoltaicznych moc instalacji dobiera się w następujący sposób: jeżeli roczne zużycie energii elektrycznej wynosi 1000 kWh – zainstalowana instalacja fotowoltaiczna powinna mieć moc 1 kWp, przy rocznym zużyciu energii elektrycznej na poziomie 2000 kWh - instalacja fotowoltaiczna o mocy 2 kWp itd.
Zasady rozliczenia opłat za energię elektryczną w przypadku instalacji fotowoltaicznej podłączonej do sieci elektroenergetycznej
Zgodnie z ustawą o odnawialnych źródłach energii mikroinstalacje o łącznej elektrycznej mocy zainstalowanej nie większej niż 10 kW są rozliczne na zasadzie bilansu energii elektrycznej wprowadzonej i pobranej z sieci elektroenergetycznej. Sprzedawca energii dokonuje rozliczenia ilości energii elektrycznej wprowadzonej przez prosumenta do sieci elektroenergetycznej wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci w stosunku ilościowym 1 do 0,8. (art. 4 ustawy o odnawialnych źródłach energii). Podczas podłączenia do sieci elektroenergetycznej operator sieci dystrybucyjnej montuje na własny koszt licznik dwukierunkowy pozwalający odczytywać ilości energii wprowadzonej i pobranej do sieci i na tej podstawie dokonuje rozliczenia.
Koszty montażu instalacji OZE
Koszty montażu instalacji uzależnione są w głównej mierze od wielkości instalacji oraz od poziomu dofinansowania. Poziom dofinansowania określony w regulaminie konkursu wynosi 60% a wkład własny beneficjenta 40%. Oznacza to, że w przypadku kolektorów słonecznych do podgrzewania wody użytkowej (tzw. solarów) w zależności od wielkości instalacji uczestnicy projektu powinni przygotować się na wydatek w granicach 4.300–5.700 zł przy pełnych kosztach całej instalacji 10.800-14.200 zł. W przypadku instalacji fotowoltaicznej, przy założeniu, że 1kW instalacji to szacunkowo koszt 6.000 zł, wkład własny będzie wynosił zatem 2.400 zł do 1 kW instalacji fotowoltaicznej. Wzrost kosztów montażu może wiązać się ze zwiększonymi pracami adaptacyjnymi przy instalacjach lub w pomieszczeniach, dużej odległości pomiędzy montowanymi elementami instalacji, różnicy w podatku VAT uzależnionym od miejsca montażu (budynek mieszkalny – 8% VAT, budynek gospodarczy, grunt – 23% VAT). Ostateczny koszt instalacji będzie uzależniony od rozstrzygnięć przetargu, który wyłoni najkorzystniejszą ofertę na zaprojektowanie i wykonanie instalacji OZE.
Umowa pomiędzy Gminą Chmielnik a uczestnikami projektu
Przed rozpoczęciem bezpośrednich prac instalacyjnych z mieszkańcem gminy, który złożył deklarację przystąpienia do projektu i został zakwalifikowany na podstawie regulaminu naboru i kryteriów wyboru jako uczestnik projektu, zostanie podpisana umowa. Umowa cywilno-prawna pomiędzy Gminą Chmielnik a uczestnikiem projektu ustali zasady organizacyjno-finansowe udziału w projekcie, wzajemne zobowiązania stron, terminy wymaganych wpłat, określi warunki użyczenia nieruchomości dla potrzeb realizacji projektu.
Umowy z uczestnikami projektu zostaną podpisane wyłącznie w przypadku otrzymania dofinansowania do projektu.
Trwałość projektu
Projekt zgodnie z wymaganiami konkursu musi zachować 5-letni okres trwałości liczony od chwili zatwierdzenia rozliczenia wniosku przez Instytucję Zarządzającą, tj. Zarząd Województwa Świętokrzyskiego, co oznacza, że zamontowane instalacje w tym okresie czasu muszą funkcjonować i być utrzymane w należytym stanie technicznym. Gmina Chmielnik oraz uczestnicy projektu przez 5 lat będą musieli wykazywać w sprawozdaniach ilość wytworzonej energii pochodzącej z zamontowanych instalacji OZE.
Prawa własności zamontowanej instalacji
Dla zachowania 5-letniego okresu trwałości Gmina Chmielnik do czasu jego zakończenia będzie właścicielem instalacji i będzie nadzorowała jej prawidłowe użytkowanie. Każdy z uczestników projektu – właścicieli nieruchomości, na których zostaną zamontowane instalacje będzie użytkował ją na swoje potrzeby i będzie zobowiązany do eksploatacji zgodnie z instrukcją użytkowania. Po okresie trwałości projektu instalacje zostaną przekazane na własność uczestnikom projektu, którzy od chwili przejęcia będą utrzymywać i dysponować instalacją w pełnym zakresie. Uregulowania związane między innymi z własnością instalacji zostaną zapisane w umowach pomiędzy Gminą Chmielnik a uczestnikami projektu.
Koszty eksploatacji instalacji OZE
Bieżące koszty eksploatacji kolektorów słonecznych wiążą się wyłącznie z niewielkim poborem energii elektrycznej zasilającej układ sterowniczo-pompowy instalacji. Serwisowanie kolektorów słonecznych ogranicza się wyłącznie do okresowej wymiany glikolu (niezamarzającego płynu pozwalającego przekazywać ciepło), który w wyniku wysokich temperatur i częstych ich wahań ulega degradacji. Okres przydatności glikolu w instalacji wynosi od 3 do 5 lat, a koszt jego wymiany to ok. 300 zł.
Użytkowanie instalacji fotowoltaicznej nie ponosi za sobą żadnych bieżących kosztów, nie wymaga również żadnych prac serwisowych, przeglądowych itp.
Zagrożenia uszkodzeniem instalacji
Ze względu na montaż części instalacji kolektorów słonecznych lub paneli fotowoltaicznych na zewnętrznych częściach budynków oraz połączenie instalacji z siecią elektryczną, niektóre elementy instalacji narażone są na uszkodzenia spowodowane niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi, tj. gradobicie, wyładowania atmosferyczne, przepięcia. Każda z instalacji uwzględniona w projekcie posiadać będzie zabezpieczenia, które minimalizują ryzyko większych uszkodzeń. Należy jednak wspomnieć, że nawet najlepsze zabezpieczenia czasami nie są w stanie uchronić instalacji od uszkodzenia. W przypadku kolektorów słonecznych uszkodzenie może być również spowodowane przegrzaniem kolektorów. Takie przypadki występują bardzo rzadko i dochodzi do nich w momencie, kiedy system awaryjnego schładzania nie jest w stanie zareagować z powodu braku wody w sieci wodociągowej lub braku prądu. Do nielicznych przypadków przegrzania solarów dochodzi zazwyczaj w okresie kilkudniowej nieobecności w czasie najgorętszego okresu w roku (czerwiec-sierpień), kiedy ze zbiornika nie jest pobierana ciepła woda wytworzona w instalacji oraz kiedy wyżej wspomniany system awaryjny nie jest w stanie prawidłowo zadziałać.
Rozwiązaniem potencjalnych problemów związanych z uszkodzeniami instalacji jest ubezpieczenie, które zagwarantuje, że nie będziemy narażeni na kosztowne naprawy uszkodzonych urządzeń. Koszt ubezpieczenia instalacji solarnej lub instalacji fotowoltaicznej w pakiecie z ubezpieczeniem domu wynosi w granicach 20-30 zł na rok.
Terminarz projektu
Dla prawidłowego opracowania wniosku wymagane jest pozyskanie niezbędnych informacji od mieszkańców zainteresowanych instalacjami OZE. W tym celu mieszkańcy chcący uczestniczyć w projekcie muszą złożyć deklaracje/ankiety do 1 września 2017 r.
Zgodnie z zapisami regulaminu konkursowego gmina chcąca uzyskać dofinansowanie do 20 października 2017 r. musi złożyć kompletny wniosek o dofinansowanie do Instytucji Zarządzającej tj. Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego. Planowany termin rozstrzygnięcia konkursu został zapowiedziany na kwiecień 2018 r.
W przypadku uzyskania dofinansowania przez Gminę Chmielnik i podpisania umowy z Zarządem Województwa Świętokrzyskiego realizacja projektu musi zostać ukończona do końca 2018 roku. Podpisanie ww. umowy pozwoli na rozpoczęcie procedury przetargowej wyłaniającej dostawcę i wykonawcę instalacji OZE. Jednocześnie pozwoli to na podpisywanie umów pomiędzy Gminą Chmielnik a uczestnikami projektu, w których zostaną określone zasady organizacyjno-finansowe realizacji projektu.
